Bạn đang có ít việc nhưng vẫn cảm thấy căng thẳng? Đây là nghịch lý đang xảy ra với rất nhiều người, đặc biệt là thế hệ trẻ hiện nay. Theo nghiên cứu của Gallup (2023), có tới 44% nhân viên báo cáo stress cao trong công việc. Đáng chú ý, 60% trong số đó cho biết áp lực đến từ chính bản thân, không phải từ khối lượng công việc. Vậy điều gì khiến bạn tự tạo áp lực dù công việc không nhiều? Hãy cùng tìm hiểu các nguyên nhân và giải pháp cho vấn đề này.
Khi kỳ vọng lớn hơn thực tế
Nguyên nhân đầu tiên là kỳ vọng quá cao vào bản thân. Chúng ta khó chấp nhận và hài lòng với việc “không có nhiều việc để làm”. Điều này bắt nguồn từ bản ngã được hình thành qua sự khen ngợi và công nhận từ nhỏ. Càng được công nhận, kỳ vọng càng cao. Đặc biệt với người có năng lực cao như cấp senior, họ luôn nhìn thấy khoảng cách giữa hiện tại và “sự hoàn hảo”. Từ đó, họ tự đặt ra những kỳ vọng cao, thậm chí muốn làm hoàn hảo mọi thứ.
Vì vậy, chúng ta luôn muốn:
- Được công nhận và đánh giá cao
- Đạt được thành tựu vượt trội
- Tạo ấn tượng mạnh với người khác
- Chứng minh năng lực và giá trị bản thân
Khi kỳ vọng cao nhưng công việc ít, chúng ta dễ rơi vào trạng thái lo lắng. Tâm trí thôi thúc phải làm thêm việc để không bị đánh giá là nhàn rỗi. Sự mâu thuẫn giữa mong muốn và thực tế này chính là nguồn gốc của stress mà nhiều người không nhận ra.
Nỗi sợ hãi và hoài nghi bên trong
Theo LinkedIn, 75% người làm việc cấp senior thường xuyên tự nghi ngờ năng lực của bản thân. Tại sao lại như vậy?
Con người thường đánh giá bản thân qua các hoạt động và thành tích. Khi ít việc, ta mất đi thước đo quen thuộc này và dễ cảm thấy lạc lối. Thêm vào đó, tâm trí không thoải mái với “khoảng trống”. Não bộ sẽ tự động lấp đầy thời gian rảnh bằng những suy nghĩ lo lắng và hoài nghi.
Khi không bận rộn, tâm trí sẽ lang thang với những câu hỏi:
- Mình có đủ giỏi không?
- Sự nghiệp có phát triển đúng hướng không?
- Mình có đang lãng phí thời gian không?
- Có nên tìm thêm việc để làm không?
Những câu hỏi này tưởng vô hại nhưng lại gây stress và lo âu. Chúng ta quên mất rằng giá trị bản thân không phụ thuộc vào số lượng công việc. Điều quan trọng là chất lượng và tác động tích cực ta tạo ra. Đáng lẽ nên tự hào vì làm việc hiệu quả, ta lại bị ảnh hưởng bởi quan điểm thông thường và hoài nghi chính mình.
Không hài lòng với hiện tại
Con người có xu hướng tự nhiên là so sánh bản thân với người khác. Đây là cách chúng ta định vị mình trong xã hội. Tuy tạo được động lực phát triển, việc so sánh cũng là nguồn gốc của những lo lắng không đáng có.
Ngay cả khi hoàn thành tốt công việc, nhiều người vẫn không hài lòng vì:
- Không chấp nhận và trân trọng thực tại
- Luôn khao khát điều gì đó “hơn thế”
- Không nhận ra giá trị của thời gian rảnh rỗi
Xã hội và cuộc sống luôn thay đổi. Chúng ta quen với suy nghĩ “làm việc A để đạt kết quả B”. Dù đã có thành tích tốt và công việc nhàn rỗi, tâm trí vẫn thúc đẩy tìm mục tiêu mới. Chúng ta tiếp tục nghĩ “làm việc A1 để đạt kết quả B1 tốt hơn”. Đây là vòng lặp khó nhận diện và thay đổi.
Không biết trân trọng hiện tại, chúng ta tự đẩy mình vào vòng xoáy bất mãn và căng thẳng ngày càng lớn.
Khi kết quả không như mong đợi
Theo Harvard Business Review (2022), 30% người có ít việc vẫn stress cao. Nguyên nhân chủ yếu là thiếu sự ghi nhận từ người khác.
Con người thường dựa vào phản hồi của người khác để đánh giá bản thân. Thiếu sự ghi nhận giống như mất đi thước đo về giá trị của mình. Điều này tạo ra xung đột giữa nỗ lực bên trong và phản hồi từ môi trường. Tình trạng này càng căng thẳng khi ít việc vì ta không có cơ hội chứng minh năng lực.
Áp lực lớn nhất là khi ít việc và không được ghi nhận như mong đợi. Hậu quả thường gặp:
- Cảm giác thất bại và vô dụng
- Lo lắng về hình ảnh trong mắt người khác
- Trống rỗng và mất động lực
- Lo lắng về tương lai nghề nghiệp
Càng chán nản, ta càng tạo thêm áp lực. Tình huống trở nên tồi tệ hơn vì trong khi tâm trí căng thẳng, ta lại không có nhiều việc để giải tỏa năng lượng này.
GIẢI PHÁP VƯỢT QUA CĂNG THẲNG VÀ TRÁNH VÒNG XOÁY NĂNG LƯỢNG THẤP
Căng thẳng không phải lúc nào cũng đến từ khối lượng công việc. Nguyên nhân chính thường xuất phát từ áp lực tinh thần bên trong mỗi người – thể hiện qua những nỗi sợ hãi và kỳ vọng bắt mọi thứ phải xảy ra. Áp lực tinh thần này sẽ khiến tâm trí chúng ta liên tục chìm trong những cảm xúc và suy nghĩ tiêu cực, từ đó tạo nên những rung động tâm thức ở tần số thấp. Tâm thế nào, đời thế đó, khi rung động tâm thức thấp, chúng ta sẽ thu hút và tạo ra một thực tại tương ứng – nơi mọi thứ dường như đều trở nên khó khăn và tiêu cực, kéo chúng ta vào một vòng xoáy năng lượng ngày càng đi xuống.
Để thoát khỏi vòng xoáy này, chúng ta cần những giải pháp toàn diện – không chỉ giải quyết triệu chứng căng thẳng trước mắt mà còn phải chuyển hóa được những tư duy và thói quen không đúng.
Để vượt qua căng thẳng và nâng cao rung động tâm thức, chúng ta có thể áp dụng các giải pháp sau đây:
(1). Biết ơn và tập trung vào việc tạo ra giá trị cho mọi người
Nghiên cứu của GS Robert A. Emmons (Đại học California) đã chứng minh: những người thường xuyên ghi lại điều biết ơn hàng ngày không chỉ lạc quan hơn về cuộc sống mà còn có sức khỏe tốt hơn và tiến gần hơn đến mục tiêu cá nhân.
Khi thực hành biết ơn, chúng ta sẽ chuyển sự chú ý từ “những gì còn thiếu” sang “những gì đang có”, từ đó giảm căng thẳng do kỳ vọng và so sánh. Đồng thời, biết ơn giúp chúng ta chấp nhận thực tại và cảm thấy đầy đủ, trọn vẹn hơn, thay vì luôn cảm thấy thiếu thốn. Đây chính là những cảm xúc tích cực tương ứng với rung động tâm thức cao, giúp chúng ta thoát ra khoải vòng xoáy năng lượng thấp.
Nguồn: Freepik
Ngoài ra, bạn cũng có thể áp dụng các cách sau đây để nâng cao tần số rung động tâm thức, từ đó bình an và hạnh phúc hơn:
(2). Điều chỉnh kỳ vọng
Nghiên cứu của Teresa Amabile và Steven Kramer, được công bố trong cuốn sách “The Progress Principle”, đã phân tích khoảng 12.000 nhật ký công việc và phát hiện: yếu tố quan trọng nhất thúc đẩy động lực, sự gắn kết và hiệu suất làm việc là sự tiến bộ hàng ngày, dù nhỏ (những thành công nhỏ). Việc ghi nhận những thành công này tạo ra một vòng lặp tích cực, thúc đẩy người lao động tiến bộ hơn nữa.
Để điều chỉnh kỳ vọng, chúng ta cần:
- Đặt mục tiêu thực tế và phù hợp với khả năng: Việc đặt kỳ vọng thực tế không có nghĩa là hạ thấp tiêu chuẩn. Thay vào đó, đây là cách giúp chúng ta tập trung nguồn năng lượng vào những việc thực sự quan trọng, tránh bị phân tâm bởi những áp lực không cần thiết. Khi không còn bị chi phối bởi những kỳ vọng phi thực tế, tâm trí sẽ bình an, từ đó có thể tạo ra những rung động tích cực, thu hút nhiều cơ hội và kết quả tốt đẹp hơn.
- Tập trung vào chất lượng thay vì số lượng công việc: Cách tiếp cận này giúp giảm áp lực về mặt số lượng, tăng cảm giác tự chủ và kiểm soát. Thay vì đánh giá bản thân qua các tiêu chí bên ngoài như số lượng công việc – thứ không có tiêu chí thật sự cụ thể, chúng ta chuyển sang đánh giá bằng các tiêu chuẩn chất lượng bên trong – thứ thay đổi và tạo ra giá trị bền vững. Điều này giúp chúng ta tập trung vào những giá trị đúng đắn nhất, tạo nền tảng cho sự thành công bền vững
- Chấp nhận không phải lúc nào cũng cần “bận rộn” hay được công nhận: Lý do đơn giản là sự bận rộn và công nhận là thứ dễ thay đổi và phụ thuộc vào yếu tố bên ngoài. Và đó không phải là thước đo đúng đắn cho thành công. Khi không còn bị ảnh hưởng bởi những yếu tố này, chúng ta sẽ có được sự tự tin nội tại và năng lượng rồi rào để hoàn thành công việc & tạo ra giá trị cho mọi người.
(3). Thay đổi góc nhìn
Thay đổi góc nhìn là một quá trình chuyển đổi tư duy từ tiêu cực sang tích cực. Điều này không đơn thuần là “suy nghĩ tích cực” mà là một sự thay đổi có nền tảng khoa học trong cách chúng ta nhìn nhận và phản ứng với thực tại. Để làm được việc này, giải pháp dành cho bạn là:
- Học cách xem thời gian rảnh là cơ hội phát triển bản thân. Thay vì lo lắng về việc có quá ít việc để làm, hãy chuyển sang tâm thế chủ động – đây là thời điểm quý giá để nâng cao kỹ năng và trau dồi bản thân. Cách tiếp cận này không chỉ giúp giảm căng thẳng mà còn tạo động lực phát triển tích cực.
- Mở rộng cách đánh giá thành công. Thay vì chỉ nhìn vào một khía cạnh như doanh số hay thành tích, hãy đánh giá bản thân qua nhiều góc độ khác nhau: sự tiến bộ trong kỹ năng, mối quan hệ được cải thiện, hay những đóng góp cho người khác. Điều này giúp xây dựng một bức tranh đầy đủ và cân bằng hơn về giá trị bản thân.
- Tập buông bỏ thói quen so sánh với người khác. Mỗi người có một hành trình riêng với những thử thách và cơ hội khác nhau. Khi ngừng so sánh, chúng ta sẽ tự tin hơn vào con đường của mình và phát triển được lòng tự trọng vững chắc.
(4). Phát triển trí tuệ
Nếu lòng biết ơn là bước đầu tiên để nâng cao rung động tâm thức như đã đề cập ở phần 1, thì phát triển trí tuệ chính là cách để duy trì và nâng tầm trạng thái đó một cách bền vững. Thông qua việc liên tục thực hành biết ơn và trân trọng những gì đang có, chúng ta không chỉ tạm thời giảm căng thẳng mà còn phát triển một tầng nhận thức cao hơn về cuộc sống. Khi tâm trí được lấp đầy bởi sự biết đủ, chúng ta sẽ ít bị chi phối bởi những mong cầu không cần thiết.
Tập trung vào những điều mình có thể kiểm soát là một bước quan trọng trong quá trình này. Thay vì lo lắng về những yếu tố ngoài tầm ảnh hưởng, hãy dồn năng lượng vào những việc trong khả năng của mình. Cách tiếp cận này không chỉ giúp giảm lo âu mà còn tăng cường cảm giác làm chủ cuộc sống. Khi chúng ta làm chủ được tâm trí và hành động của mình, chúng ta sẽ có thêm nguồn năng lượng để tập trung vào những điều thực sự có ý nghĩa.
Kết luận
Stress không phải lúc nào cũng đến từ khối lượng công việc. Phần lớn căng thẳng xuất phát từ những kỳ vọng, nỗi sợ và áp lực ta tự tạo ra. Bằng cách nhận diện và thay đổi những suy nghĩ này, ta có thể tìm thấy sự bình an và hài lòng trong công việc, bất kể nhiều hay ít.
Thành công thực sự không đo bằng số lượng công việc. Quan trọng là giá trị bạn tạo ra và cảm giác tự hào với những gì mình đang làm. Khi hiểu được điều này, áp lực sẽ không còn là rào cản mà trở thành động lực để phát triển bền vững.
Thực tế, nếu duy trì được kết quả tốt với ít việc hơn, điều đó chứng tỏ hiệu suất làm việc của bạn đã cải thiện. Tuy nhiên, nếu vẫn cảm thấy căng thẳng, có thể bạn đang quá tập trung vào số lượng công việc mà quên đi việc tạo ra giá trị thực sự. Lúc này, thay vì căng thẳng, hãy dùng thời gian dư ra để tìm cách tạo thêm giá trị và lợi ích cho người khác. Bạn sẽ dần cảm nhận được hạnh phúc trong công việc.
