Bạn đang có ít việc nhưng vẫn cảm thấy căng thẳng? Đây là nghịch lý đang xảy ra với rất nhiều người, đặc biệt là thế hệ trẻ hiện nay. Theo nghiên cứu của Gallup (2023), có tới 44% nhân viên báo cáo stress cao trong công việc. Đáng chú ý, 60% trong số đó cho biết áp lực đến từ chính bản thân, không phải từ khối lượng công việc. Vậy điều gì khiến bạn tự tạo áp lực dù công việc không nhiều? Hãy cùng tìm hiểu các nguyên nhân và giải pháp cho vấn đề này.
Khi kỳ vọng lớn hơn thực tế
Nguyên nhân đầu tiên là kỳ vọng quá cao vào bản thân. Chúng ta khó chấp nhận và hài lòng với việc “không có nhiều việc để làm”. Điều này bắt nguồn từ bản ngã được hình thành qua sự khen ngợi và công nhận từ nhỏ. Càng được công nhận, kỳ vọng càng cao. Đặc biệt với người có năng lực cao như cấp senior, họ luôn nhìn thấy khoảng cách giữa hiện tại và “sự hoàn hảo”. Từ đó, họ tự đặt ra những kỳ vọng cao, thậm chí muốn làm hoàn hảo mọi thứ.
Vì vậy, chúng ta luôn muốn:
- Được công nhận và đánh giá cao
- Đạt được thành tựu vượt trội
- Tạo ấn tượng mạnh với người khác
- Chứng minh năng lực và giá trị bản thân
Khi kỳ vọng cao nhưng công việc ít, chúng ta dễ rơi vào trạng thái lo lắng. Tâm trí thôi thúc phải làm thêm việc để không bị đánh giá là nhàn rỗi. Sự mâu thuẫn giữa mong muốn và thực tế này chính là nguồn gốc của stress mà nhiều người không nhận ra.
Nỗi sợ hãi và hoài nghi bên trong
Theo LinkedIn, 75% người làm việc cấp senior thường xuyên tự nghi ngờ năng lực của bản thân. Tại sao lại như vậy?
Con người thường đánh giá bản thân qua các hoạt động và thành tích. Khi ít việc, ta mất đi thước đo quen thuộc này và dễ cảm thấy lạc lối. Thêm vào đó, tâm trí không thoải mái với “khoảng trống”. Não bộ sẽ tự động lấp đầy thời gian rảnh bằng những suy nghĩ lo lắng và hoài nghi.
Khi không bận rộn, tâm trí sẽ lang thang với những câu hỏi:
- Mình có đủ giỏi không?
- Sự nghiệp có phát triển đúng hướng không?
- Mình có đang lãng phí thời gian không?
- Có nên tìm thêm việc để làm không?
Những câu hỏi này tưởng vô hại nhưng lại gây stress và lo âu. Chúng ta quên mất rằng giá trị bản thân không phụ thuộc vào số lượng công việc. Điều quan trọng là chất lượng và tác động tích cực ta tạo ra. Đáng lẽ nên tự hào vì làm việc hiệu quả, ta lại bị ảnh hưởng bởi quan điểm thông thường và hoài nghi chính mình.
Không hài lòng với hiện tại
Con người có xu hướng tự nhiên là so sánh bản thân với người khác. Đây là cách chúng ta định vị mình trong xã hội. Tuy tạo được động lực phát triển, việc so sánh cũng là nguồn gốc của những lo lắng không đáng có.
Ngay cả khi hoàn thành tốt công việc, nhiều người vẫn không hài lòng vì:
- Không chấp nhận và trân trọng thực tại
- Luôn khao khát điều gì đó “hơn thế”
- Không nhận ra giá trị của thời gian rảnh rỗi
Xã hội và cuộc sống luôn thay đổi. Chúng ta quen với suy nghĩ “làm việc A để đạt kết quả B”. Dù đã có thành tích tốt và công việc nhàn rỗi, tâm trí vẫn thúc đẩy tìm mục tiêu mới. Chúng ta tiếp tục nghĩ “làm việc A1 để đạt kết quả B1 tốt hơn”. Đây là vòng lặp khó nhận diện và thay đổi.
Không biết trân trọng hiện tại, chúng ta tự đẩy mình vào vòng xoáy bất mãn và căng thẳng ngày càng lớn.
Khi kết quả không như mong đợi
Theo Harvard Business Review (2022), 30% người có ít việc vẫn stress cao. Nguyên nhân chủ yếu là thiếu sự ghi nhận từ người khác.
Con người thường dựa vào phản hồi của người khác để đánh giá bản thân. Thiếu sự ghi nhận giống như mất đi thước đo về giá trị của mình. Điều này tạo ra xung đột giữa nỗ lực bên trong và phản hồi từ môi trường. Tình trạng này càng căng thẳng khi ít việc vì ta không có cơ hội chứng minh năng lực.
Áp lực lớn nhất là khi ít việc và không được ghi nhận như mong đợi. Hậu quả thường gặp:
- Cảm giác thất bại và vô dụng
- Lo lắng về hình ảnh trong mắt người khác
- Trống rỗng và mất động lực
- Lo lắng về tương lai nghề nghiệp
Càng chán nản, ta càng tạo thêm áp lực. Tình huống trở nên tồi tệ hơn vì trong khi tâm trí căng thẳng, ta lại không có nhiều việc để giải tỏa năng lượng này.
Một số giải pháp để vượt qua căng thẳng và tránh gây ra vòng xoáy năng lượng thấp khi ít việc
Căng thẳng không đến từ việc nhiều hay ít. Nguyên nhân chính là áp lực tinh thần bên trong mỗi người – thể hiện qua nỗi sợ, kỳ vọng cao và suy nghĩ tiêu cực. Điều này kéo ta vào vòng xoáy năng lượng thấp. Khi đó, chúng ta sẽ có những rung động tâm thức thấp và ảnh hưởng trực tiếp đến công việc, cuộc sống của chúng ta. Tâm thế nào thì đời thế đó, vì vậy chúng ta cần phải tìm cách vượt qua trạng thái này. Hai phương pháp giúp dễ dàng và nhanh chóng nâng cao rung động tâm thức lên đó là:
- Biết ơn và trân trọng những gì mình đang có
- Tận dụng thời gian rảnh để tạo thêm giá trị cho mọi người
Nguồn: Freepik
Ngoài ra, bạn cũng có thể áp dụng các cách sau đây để nâng cao tần số rung động tâm thức, từ đó bình an và hạnh phúc hơn:
1. Điều chỉnh kỳ vọng
- Đặt mục tiêu thực tế và phù hợp
- Tập trung vào chất lượng thay vì số lượng
- Chấp nhận không phải lúc nào cũng cần “bận rộn” hay được công nhận
2. Thay đổi góc nhìn
- Xem thời gian rảnh là cơ hội phát triển bản thân
- Đánh giá thành công qua nhiều khía cạnh
- Ngừng so sánh với người khác
3. Phát triển trí tuệ
- Trân trọng những gì đang có
- Tập trung vào điều mình có thể kiểm soát
- Xây dựng lòng biết ơn với hiện tại
Kết luận
Stress không phải lúc nào cũng đến từ khối lượng công việc. Phần lớn căng thẳng xuất phát từ những kỳ vọng, nỗi sợ và áp lực ta tự tạo ra. Bằng cách nhận diện và thay đổi những suy nghĩ này, ta có thể tìm thấy sự bình an và hài lòng trong công việc, bất kể nhiều hay ít.
Thành công thực sự không đo bằng số lượng công việc. Quan trọng là giá trị bạn tạo ra và cảm giác tự hào với những gì mình đang làm. Khi hiểu được điều này, áp lực sẽ không còn là rào cản mà trở thành động lực để phát triển bền vững.
Thực tế, nếu duy trì được kết quả tốt với ít việc hơn, điều đó chứng tỏ hiệu suất làm việc của bạn đã cải thiện. Tuy nhiên, nếu vẫn cảm thấy căng thẳng, có thể bạn đang quá tập trung vào số lượng công việc mà quên đi việc tạo ra giá trị thực sự. Lúc này, thay vì căng thẳng, hãy dùng thời gian dư ra để tìm cách tạo thêm giá trị và lợi ích cho người khác. Bạn sẽ dần cảm nhận được hạnh phúc trong công việc.
